Bilimsel bilgi objektif midir? Bu sorunun cevabı, bilimin ne olduğu, nasıl çalıştığı ve hangi amaçlarla kullanıldığı ile ilgilidir. Bilimsel bilgi, bilimsel yöntemlerle elde edilen, deney ve gözleme dayalı, sistemli, tutarlı ve eleştiriye açık bilgidir. Bilimsel bilgi, teknik bilgiden farklı olarak uygulama bilgisi değil, teorik bilgidir. Bilim insanı, nesneye “bilmek için bilmek” amacıyla yönelir. Peki, bu bilgi objektif midir? Yani, bilimsel bilgi, bilim insanlarının, inanç, kişisel kanaat, felsefi bakış açısı ve dünya görüşünden bağımsız olan, herkesi içine alan bir bilgi midir? Bu soruya kesin bir evet ya da hayır demek zordur. Çünkü bilimsel bilgi, hem objektif hem de subjektif yönleri olan bir bilgidir.
Bilimsel Bilginin Objektif Yönleri
Bilimsel bilginin objektif yönleri, bilimsel yöntemin özellikleri ile ilgilidir. Bilimsel yöntem, akıl, deney ve gözleme dayalı bir yöntemdir. Bilimsel yöntem, bilimsel iddiaları, yöntemlerini ve sonuçlarını, belirli perspektifler, değer taahhütleri, topluluk önyargısı veya kişisel çıkarlar gibi faktörlerden etkilenmediği veya etkilenemeyeceği fikrini ifade eder. Bilimsel yöntem, bilimsel bilgiyi olgusal, genelleyici ve tekrarlanabilir kılar. Olgusal olmak demek, bilimin gözlenebilir, insan zihninden ayrı bir dış dünyanın, fiziksel gerçekliğin bilgisi olması anlamına gelir.
Genelleyici olmak demek, bilimin tek tek olgularla değil, olgu çeşitleri ile uğraşması, yani evrensel yasalar, kurallar, ilkeler ortaya koyması anlamına gelir. Tekrarlanabilir olmak demek, bilimsel bilginin, aynı koşullar altında, aynı sonuçları vermesi, yani geçerli ve güvenilir olması anlamına gelir. Bu özellikler, bilimsel bilginin objektiflik özelliğini gösterir.
Bilimsel Bilginin Subjektif Yönleri
Bilimsel bilginin subjektif yönleri, bilimsel bilginin üretim süreci ve kullanımı ile ilgilidir. Bilimsel bilgi, bilim insanları tarafından üretilir. Bilim insanları, bilimsel yöntemi uygularken, kendi bilgi birikimlerini, ilgi alanlarını, beklentilerini, varsayımlarını, hipotezlerini, yorumlarını, değerlendirmelerini ve seçimlerini kullanırlar. Bu da, bilimsel bilginin, bilim insanlarının subjektifliğinden etkilendiği anlamına gelir. Bilimsel bilgi, aynı zamanda, toplumsal, kültürel, tarihsel, siyasal ve ekonomik bağlamlarda üretilir ve kullanılır.
Bu da, bilimsel bilginin, bu bağlamların etkisi altında kaldığı anlamına gelir. Bilimsel bilgi, ayrıca, farklı bilim dalları, paradigmalara, okullara, akımlara ve yönelimlere göre değişiklik gösterebilir. Bu da, bilimsel bilginin, bu farklılıkların yansıması olduğu anlamına gelir. Bu yönler, bilimsel bilginin subjektiflik özelliğini gösterir.
Bilimsel bilgi objektif midir? Bu sorunun cevabı, hem evet hem de hayırdır. Bilimsel bilgi, hem objektif hem de subjektif yönleri olan bir bilgidir. Bilimsel bilginin objektifliği, bilimsel yöntemin özellikleri ile sağlanır. Bilimsel bilginin subjektifliği, bilimsel bilginin üretim süreci ve kullanımı ile ortaya çıkar. Bilimsel bilgi, bu iki yönü arasında bir denge kurmaya çalışan, dinamik, değişken ve gelişen bir bilgidir.
