Atmosfer Olmasaydı Ne Olurdu? Dünya’nın atmosferi, gezegenimizi çevreleyen ve yaşamı mümkün kılan bir gaz tabakasıdır. Atmosfer, güneşten gelen ısıyı hapsederek, bizi zararlı radyasyondan koruyarak, su döngüsünü sağlayarak ve meteorolojik olaylara neden olarak Dünya’daki yaşamın sürdürülmesinde çok önemli bir rol oynar. Peki atmosferimiz aniden yok olsaydı ne olurdu? Bu yazıda atmosferin önemi ve olmadığı takdirde Dünya’da yaşamın nasıl etkileneceği üzerine bilgiler paylaşacağız.
Atmosfer Nedir?
Atmosfer, Dünya’yı saran ve yerçekimi kuvveti tarafından tutulan bir gaz katmanıdır. Atmosferin içeriğinde aşağıdaki gazlar bulunmaktadır:
- %78 azot
- %21 oksijen
- %0.9 argon
- ~ %0,1 karbondioksit, azot oksitler, metan ve ozon
Atmosferde ayrıca su buharı da bulunmaktadır. Su buharının miktarı bulunduğumuz yere ve saatin kaç olduğuna göre değişir. Örneğin, nemli, tropik bölgeler atmosferde daha fazla su buharına (%4’e kadar) sahiptir ve soğuk Arktik bölgelerde daha az su buharına (genellikle %1’den az) sahiptir.
Atmosferdeki gazlar ve bulunma oranları
Atmosferde bir miktar toz da vardır. Bu toz, kirlilikten, volkanik patlamalardan ve rüzgar tarafından kaldırılan topraktan gelen parçacıklar dahil olmak üzere katı ve sıvı parçacıkların bir karışımından oluşur.
Atmosferin alt kısmı, üst kısmından daha ağırdır. Zira atmosferin kütlesinin %98’i alt 30 km’de bulunmaktadır. Atmosferin olmadığı uzaya ulaşana kadar yüksek irtifalarda giderek incelir. Atmosfer ve uzay arasında kesin bir sınır yoktur; sadece yukarı çıktıkça, uzayla karışana kadar incelmeye devam eder.
Atmosferi çok yayılmış ve görünmez gazlardan oluştuğu için fark etmiyoruz ama aslında oldukça ağırdır. Şöyle ifade edelim: Atmosferin ağırlığı, tüm gezegeni kaplayan 10 metre derinliğinde bir su tabakasına eşittir.
Bilim insanları, Dünya atmosferindeki gazların çoğunun volkanlardan ve oksijenin ise daha sonra fotosentez ile geldiğine inanmaktadır. Bugün atmosferi oluşturan %21 oranındaki oksijen miktarının birikmesi ise milyonlarca yıl almıştır.
Atmosfer Neden Önemli?
Atmosfer, Dünya’da yaşamın var olmasını sağlar, çünkü:
- Soluduğumuz hava atmosferdedir.
- Güneş yanıklarına neden olan ve canlılara zarar verebilecek Güneş’ten gelen zararlı UV (ultraviyole) radyasyonunun Dünya yüzeyine ulaşmasını engeller. Bu manada atmosfer dev bir filtre görevi görür.
- Diğer yandan, yaşam için gerekli olan güneş ısısına da (Güneş’ten gelen sıcak ışınlar) izin verir.
- Güneş’ten gelen ısının hızla uzaya kaçmasını önleyerek sera etkisi adı verilen bir fenomen yaratır. Bu sayede Dünya’nın yüzey sıcaklığı ortalama 15°C civarında tutulur. Atmosfer olmasaydı, Dünya’nın yüzey sıcaklığı ortalama -18°C olurdu.
- Su buharının gezegen etrafındaki dağılımına yardımcı olarak su döngüsünde önemli bir rol oynar. Su döngüsü, suyun yüzeyden buharlaşması, atmosferde bulutları oluşturması ve yağış şeklinde tekrar yüzeye dönmesi şeklinde tanımlanabilir. Bu döngü sayesinde Dünya’nın yüzeyindeki su miktarı sabit kalır ve canlılar için gerekli olan su kaynakları sağlanır.
- Meteorolojik olaylara neden olarak Dünya’nın iklimini ve hava durumunu belirler. Atmosferdeki gazlar, sıcaklık, basınç, nem ve rüzgar gibi faktörlerin etkisiyle hareket eder ve farklı hava olaylarına yol açar. Örneğin, rüzgar, hava basıncındaki farklılıklardan kaynaklanır. Yağmur, kar, dolu gibi yağışlar ise atmosferdeki su buharının yoğunlaşması ve yüzeye düşmesi sonucunda oluşur.
Atmosfer Olmasaydı Ne Olurdu?
Atmosferimiz olmasaydı Dünya’daki yaşamın nasıl etkileneceğini hiç düşündünüz mü? Hayal etmesi zor, ancak gerçek şu ki atmosfer bildiğimiz tüm yaşam türleri için hayati bir unsurdur. O olmasaydı, Dünya’nın yüzeyi çöl kumlarından oluşan çorak bir araziden ibaret olurdu.
İlk sonuçlar felaket olurdu. Dünya’nın koruyucu kalkanı olan atmosfer aniden yok olsaydı, yeryüzü yoğun kozmik ışınlar ve Güneş’ten gelen radyasyon ile bombardımana tutulur, canlı organizmalar için yaşanmaz hale gelirdi. Atmosferin yokluğu, Güneş’ten gelen ısıyı hapsedecek sera gazları olmayacağı için Dünya yüzeydeki sıcaklığın önemli ölçüde düşmesine neden olurdu. Zaman içinde atmosferin eksikliğinin Dünya üzerindeki etkileri daha da yıkıcı olurdu.
Koruyucu bir atmosfer tabakası olmadan Dünya’da yaşam imkansız hale gelirdi. Su döngüsü de bu felaketten olumsuz etkileneceği için Dünya yüzeyi her geçen gün yağmur almayan kurak bir araziye dönüşürdü. Su kaynaklarının kuruması, bitkilerin ölmesine ve hayvanların aç kalmasına neden olurdu. Ayrıca suyun donma noktasının düşmesi nedeniyle buzullar da eriyerek deniz seviyesinin yükselmesine ve kıyılardaki yerleşim yerlerinin sular altında kalmasına yol açardı.
Atmosferin yokluğunda ayrıca gece ile gündüz arasındaki sıcaklık farkları da çok büyük olurdu. Gündüzleri Güneş’in doğrudan ısıtmasıyla Dünya’nın yüzeyi çok sıcak olurken, geceleri ısının uzaya kaçmasıyla çok soğuk olurdu. Bu durum canlıların metabolizmalarını bozar ve hayatta kalmalarını zorlaştırırdı.
Sonuç
Atmosferin önemi ve olmadığı takdirde Dünya’da yaşamın nasıl etkileneceği üzerine bilgiler paylaştık. Atmosfer, gezegenimizi çevreleyen ve yaşamı mümkün kılan bir gaz tabakasıdır. Atmosfer, güneşten gelen ısıyı hapsederek, bizi zararlı radyasyonun Dünya yüzeyine ulaşmasını engelleyerek, su döngüsünü sağlayarak ve meteorolojik olaylara neden olarak Dünya’daki yaşamın sürdürülmesinde çok önemli bir rol oynar. Atmosferimiz olmasaydı, Dünya’nın yüzeyi çöl kumlarından oluşan çorak bir araziden ibaret olurdu. Güneş’ten gelen zararlı radyasyon, sıcaklık değişimleri, su kaynaklarının kuruması ve buzulların erimesi gibi etkiler canlıların hayatta kalmasını imkansız hale getirirdi. Bu nedenle atmosferin korunması ve kirlilikten arındırılması hem insanlık hem de diğer canlılar için hayati bir önem taşımaktadır.
